Des matériaux de construction à propriétés antimicrobiennes se font une place sur le marché belge

Het is maar een beperkte greep uit de vele claims die fabrikanten maken ten opzichte van bouw- en afwerkingsmaterialen met een toegevoegde antimicrobiële functie. Het vernieuwende van deze materialen is het feit dat deze toegevoegde functie er niet is ter bescherming van het materiaal zelf, maar zich richt op een bijdrage aan de menselijke gezondheid. Bijvoorbeeld door het inwerken op een verminderde verspreiding van ziekteverwekkende micro-organismen. Dergelijke antimicrobiële materialen vinden vlot hun weg op de Belgische markt in diverse eindtoepassingen. Het gaat daarbij o.a. om deurklinken, muurverven, keramische tegels, ventilatiekanalen, spoelbakken, keukentabletten, ... Aanvankelijk waren deze materialen bedoeld voor de zorgsector, maar ze vinden stilaan ook hun ingang in de residentiële bouwsector.

Nut van bouwmaterialen met antimicrobiële eigenschappen

Op voorwaarde dat deze materialen effectief zijn, hebben zij de potentie om een meerwaarde te creëren in omgevingen waar hygiëne een cruciale rol speelt en/of met contact met risicogroepen, zoals ouderen, zieken, … Uit cijfers van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid blijkt dat in 2015 maar liefst 3000 overlijdens het gevolg waren van een infectie met een ziekenhuisbacterie, wat neerkomt op 8 overlijdens per dag. Bovendien liepen iets meer dan 100.000 mensen een besmetting op zonder dodelijke afloop. Een gebrekkige handhygiëne onder het medisch personeel bleek één van de twee voornaamste redenen. In dergelijke omstandigheden kunnen antimicrobiële oppervlakken mogelijks een onderdeel van de aanpak uitmaken.

Europese biocideverordening EU528/2012

Om bouw- en afwerkingsmaterialen antimicrobiële eigenschappen te geven, dienen er antimicrobiële stoffen (biociden) aan toegevoegd te worden. Het gebruik van biociden is onderworpen aan de Europese Biocide Verordening (EU528/2012). Materialen die behandeld zijn met of een biocide bevatten, worden volgens deze verordening beschouwd als een “behandeld voorwerp”. Ook hiervoor bevat de biocideverordening enkele, voornamelijk etiketteringsgerichte, eisen. Een marktverkenning leert dat voornamelijk zilver- en koperionen gebruikt worden als toegevoegd biocide. Dit is mede het gevolg van de invloed van enkele grote fabrikanten van biociden, waarvan de merknaam fungeert als label (bv. Sanitized®, Microban®) op het materiaal of de technische fiche om aan te duiden dat het een antimicrobiële functie heeft.

Gebrek aan test- en referentiekader

De biocideverordening geeft ook aan dat, indien de functie geclaimd wordt, deze moet kunnen aangetoond worden door middel van proefresultaten. Hieromtrent zijn er echter enkele problemen te signaleren:

• Momenteel ontbreekt het nog aan een officieel richtsnoerdocument in link met de biocideverordening dat aangeeft volgens welke testmethoden deze eigenschappen beproefd moeten worden. Er bestaan testmethoden, maar deze zijn ontwikkeld voor plastics en textiel en zijn mogelijks in hun huidige vorm niet bruikbaar voor de meeste bouw- en afwerkingsmaterialen.
• Verder is er ook geen cijfermatige schaal die aangeeft vanaf wanneer een materiaal beschouwd kan worden als antimicrobieel (referentiekader). Er zijn dus geen garanties wat effectiviteit betreft naar de eindgebruiker toe.
• De term biocide betekent letterlijk “leven vernietigen”. Dit betekent dat biociden een potentieelrisico inhouden voor de gezondheid van de mens. Bovendien zou, net zoals dit het geval is bij antibiotica, het niet effectief gebruik ervan aanleiding kunnen geven tot resistentieontwikkeling. Vanuit deze twee opzichten dient er dus over gewaakt te worden dat materialen die op de markt komen met een toegevoegde antimicrobiële functie een nuttige rol vervullen en ook effectief zijn in de bestrijding van de micro-organismen waartegen zij gericht zijn.

Expertise binnen Buildwise

Het labo microbiologie en gezondheid van Buildwise beschikt over de nodige competenties om de antimicrobiële eigenschappen (antibacterieel, -schimmel, -alg) van bouw- en afwerkingsmaterialen te testen volgens aangepaste proefnormen en/of eigen ontwikkelde methoden.